Перайсці да зместу

Новая Францыя

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
калонія Францыі
Новая Францыя
Vice-royauté de Nouvelle-France
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Гімн: Marche Henri IV[d]
Новая Францыя
Новая Францыя
 >
1534 — 1763

Сталіца Квебек
Мова(ы) французская
Афіцыйная мова французская
Рэлігія каталіцызм
Грашовая адзінка ліўр
Форма кіравання абсалютная манархія
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Но́вая Фра́нцыя (фр.: Nouvelle-France) — агульная назва французскіх уладанняў у Паўночнай Амерыцы (1534—1763). У розны час у склад Новай Францыі ўваходзілі:

Тэрыторыі Новай Францыі да 1713 г.
Тэрыторыі Новай Францыі да 1750 г.

У 1534 годзе французскі мараплавец Жак Карцье абвясціў Канаду ўласнасцю караля Францыі. Але спробы заснаваць паселішчы скончыліся няўдачай. Сапраўдная каланізацыя была пачата толькі ў 1604 годзе з падачы Самюэля дэ Шамплена. У 1605 годзе ў Акадзіі быў заснаваны горад Порт Раяль (сёння горад Анапаліс у Новай Шатландыі). У 1608 годзе Шамплен заснаваў горад Квебек, які і стаў сталіцай Французскай Канады. 17 мая 1642 года Поль Шамедзі дэ Мезанёў заснаваў Манрэаль.

Найбольшае пашырэнне меж Новай Францыі звязана з дзейнасцю графа дэ Франтэнака (губернатар у 1672—1682 гадах) Пры яго фінансавай падтрымцы Ла Саль у 1681—1682 гадах праплыў па ўсёй даўжыні Місісіпі і абвясціў усю яе даліну ўладаннем французскага караля.

У 1718 годзе заснаваны Новы Арлеан (фр.: Nouvelle-Orléans), які стаў сталіцай новай калоніі — Луізіяны (назва, якую даў ла Саль у гонар французскага караля Людовіка (Луі) XIV).

Падчас Сямігадовай вайны (1756—1763) Новую Францыю захапілі англічане. Паводле Парыжскага дагавора 1763 года Францыя адмовілася ад сваіх амерыканскіх уладанняў на карысць Англіі і (часткова) Іспаніі.

Канадскі Квебек дагэтуль застаецца тэрыторыяй, дзе пераважае французская мова і культура; Манрэаль — адзін з найбуйнейшых франкамоўных гарадоў у свеце. Французскія культурныя і прававыя традыцыі захоўваюцца ў Луізіяне.